Türkiye’de belki de en çok bilinen bu bira türü aslında adını Çekya’nın (eski adıyla Çek Cumhuriyeti’nin)  Plzeň (Pilsen) şehrinden almaktadır. Biz bu biraya bugün pilsen, pilsner, pils  gibi isimler veriyoruz. Peki gerçekten pilsner nedir?

Pilsner esasen bir lagerdir.  Bu türü anlamak için önce lagerin ne olduğunu bilmeniz gerekir. Lager temelde alt fermantasyon birasıdır daha detaylı bilgi için aşağıdaki yazımızı okuyabilirsiniz:

Lager nedir?

Peki pilsneri lagerden ayıran özellikler nedir . Pilsner neden bu kadar özel bir konuma sahiptir?

Pilsner Nedir?

En başta pilsnerin duru berrak ve temiz bir altın rengi görünüşü vardır. Bu onu direk çekici kılar. Ayrıca bu lager tarzı Saaz ve Hallertau gibi klasikleşmiş şerbetçi otları ile mükemmel bir uyum sağlar. Alkol oranı ise %4-5 arası değiştiği için içimi de kolaydır. Pilsner çoğu dünya biracısı için kusursuz bir lager olarak görülür.

Pilsner Tarihi

13.yy’dan beri bira üreten  Bohemya’da (Şimdiki Çekya) Plzen (Pilsen) şehrinde 1838 yılında çok ilginç bir olay gerçekleşmişti. Şehrin bira üreticileri 36 varil ale birayı ana meydana boşaltmıştı. Yüzlerce yıllık  Çek bira tarihinde ale bira içilmez olmuştu. Bunun nedeni mayalardaki bozulma olarak görülmekteydi.

Zaten tam da bu zamanlar Avrupa’da mayanın etkisi bilinmesine rağmen biranın sağlığı için  ne kadar önemli olduğu yeni yeni anlaşılıyordu. Sonuçta olaya bira yapımı olarak bakabilirsiniz ama bu  aynı zamanda canlı bir organizmanın kendi doğal ortamında yaşamda kalma savaşıdır.

Sonunda Çekler Bavyeralı bira ustası Josef Groll’u Pilsen’e getirir ondan lager yöntemini öğretmesini isterler. Şehrin ileri gelenleri Bavyera tarzında bira yapmak için 1839 yılında Měšťanský pivovar Plzeň (şimdiki adıyla  Pilsner Urquell) birahanesinin kurulmasına ön ayak olurlar.

Groll kendine sunulan imkanlarla yumuşak su kullanrak hafif gövdeli ve saaz şerbetçi otlarıyla bir  lager bira yapar. 5 Ekim 1842’de ilk tadımı gerçekleştirirler.  Bu aynı zamanda bugün içtiğimiz Pilsner’in doğuşuydu. Bundan sonra Pilsner sırasıyla Avrupa’da ve Amerika’da hızla yayılacaktı.

Bugün Çekya’da  Urquell en önemli pilsner üreticisidir ve çok fazla kopyası vardır. Ancak ne kadar kopyalanırsa kopyalansın özünde yalın ve sade bir bira olduğu için özünden çok kopmaz her zaman orijinal reçetenin etkisi her kopyanın üstündedir. En büyük farklılıkları belki de Amerikan versiyonlarında pirinç kullanılmasıdır. Bu tabii ki kaliteyi düşürür.

1859 yılında Pilsner   Pilsen şehrinde ticaret odası tarafından tescil edildi. 1898 yılında ise Urquell markası ticari markası ticari olarak oluşturuldu. Urquell kelime anlamı olarak orijinal kaynak anlamında gelmektedir. Bu aynı zamanda bu markanın ve üretim yöntemlerinin gerçek Pilsner yöntemi olduğunun da tescilidir.

Vaktiniz varsa özellikle aşağıdaki belgeseli seytretmenizi öneririm.

Türkiye’de Pilsner Türünün Çok Bilinmesi

Ülkemizde bu türün çok bilinmesinin ana nedeni makro biracıların özellikle bu tarza büyük yatırımlar yapıp bunu pazarlamasıdır.  Pilsen yapmak zordur ancak açık renkli bira olduğu için malzemesi az olup seri üretimde kar edilebilecek bir üründür. Hem kaliteli durur hem seri üretime uygundur ayrıca hafif içimlidir.  Yıllarca bu tarzı bilmemizin ve damak tadımızın değişik biralara çok alışık olmama sebebi budur.  Yavaş yavaş bu alışkanlık kırılmaya başlasa da ana pazarda durum çok da değişmemiştir. Bira tarihini düşünün yüzlerce bira çeşidi varken sadece birayı tek tarzda pazarda bulmak biraz düşündürücü.

Evde Pilsen Yapımı

Evde lager tarzı bira yapmak gerçekten zordur sanayideki gibi zaten yapamazsınız. Bunun nedeni sıcaklık kontrolü filtreleme  gibi sebeplerdir. Gene de evde lager yapımı için pratik yöntemler vardır tam tahıl için aşağıdaki yazımızı okuyabilirsiniz:

Evde lager yapımı?

Genelde evde bira yapımına kit ile başlayanlara ilk önce Pilsner kiti verirler. Bu kitten çıkan maya pilsner mayası değildir. Oda sıcaklığında esas pilsner yapılamaz. Evet güzel bira olabilir yada olmaz ama başlangıcı pilsner ile yapmak çok doğru bir seçim değil gibi.

Son olarak evde daha doğru bir Pilsner tadı yakalamak isterseniz tarz olarak Kölch yapabilirsiniz. Ale sıcaklıklarında fermantasyonu yapılan bu bira nispeten Pilsner’e daha yakındır.