IBU (International Bitterness Unit) yani birebir tercümesi uluslararası acılık birimidir. Biralarda ve tam tahıl reçetelerde genelde bu ifadeyi çok görürsünüz. Böyle bir birim ihtiyacı 20. yüzyılda ortaya çıkmış çünkü biranın türlerine göre acılık oranları değişmekte ve bunu sınıflamak gerekiyor. Teknik olarak IBU alfa asit gibi biraya acılık veren bileşenlerin kimyasal olarak ölçüm değeridir. Biracılar için bu ölçü birimi çok önemlidir, biralar 5 – 120 IBU ama çoğunluk 15-80 IBU arasındadır. Bir konu çok önemlidir IBU bira hakkında genel bir bilgi verir. Bazen 70 IBU içeren bir bira 65 IBU içeren bir biradan içindeki maltların kombinasyonu yüzünden dolayı daha tatlı hissedilebilir. IBU aslında biranın içindeki acılık veren kimyasalları ölçer.
Ticari biralarda IBU ölçmek için özel test ekipmanları ve cihazları vardır. Bu onlar için çok önemlidir çünkü ticari bir ürün yapıyorsanız tadının sürekli aynı olması gerekmektedir. Bu yüzden biz ev biracılarından çok daha fazla hassas çalışmaları gerekiyor.
Bizim için önemli olan tarafı alfa asitlerin biramıza kattığı acılıktır çünkü alfa asitleri şerbetçi otundan gelir. IBU değeri bize direk olarak birada nasıl karakterde şerbetçi otu türleri olduğunu genel anlamda söyler. Bu da tam tahıl sürecinde kaynayan şerbetçi otlarının şerbete aktardığı alfa asitlerdir. Bu reçeteler için de geçerlidir acı bira seviyorsanız IBU değeri yüksek reçetelerle çalışmalısınız. Genel bilgi olarak şunu söyleyebiliriz lagerler, pilsnerler;sarı, kahverengi, kremalı aleler; porter ve buğday birası türleri daha az acıdır. Bunun yanında Pale Ale, IPA ve Amber Ale türlerinin acılığı fazladır. Ama bu genellemedir biranın içine meyvemsi bir şeker konduğunda IBU değerleri acılık anlamında sizi yanıltabilir. Bu yüzden içtiğiniz bira ne kadar klasik tariflere uyarsa IBU’ya o kadar güvenebilirsiniz.
Şerbetçi otu ve IBU ilişkisini anladıysanız şu soruyu sormanız lazım: Kendim bira formülünü oransal olarak çıkardım şerbetçi otu ile oynayarak acılığı nasıl ayarlayacağım? Evet şerbetçi otu kombinasyonu ile oynarsanız acılıkla oynayabilirsiniz. Hatta kit biracısıysanız en önemli fark yaratma değişkenlerinizden biridir. Yalnız problem şu hangi oranda, hangi şerbetçi otunu, hangi yöntemle kullanmalıyım? Şerbetçi otu konusu ayrı bir dosyadır dolayısıyla detaya farklı yazıda girilecek. Sadece şerbetçi otu deyince ille acılık vereceğini düşünmeyin aroma veren şerbetçi otları ve acılık veren şerbetçi otları vardır.
Peki, bu pratikte nasıl hesaplanır? Ray Daniels’in Design Great Beers kitabına bakalım:
Temel olarak yukarıdaki formül ile hesaplanır.
W =gram cinsinden şerbetçi otunun ağırlığıdır
U%= kaynatma ve yoğunluk arasındaki bir değerdir
A%= Şerbetçi otu alfa asit miktarını verir bunu üreticilerden almalısınız. Ama genel bir aralıkları vardır.
“Hop variety handbook” çalışmasında Cascade mesela 4.5-7.0% arasıdır. Türk sitelerinde %6.9 gözükür.
Cg= Düzeltilmiş yoğunluk değeridir. Yoğunluk 1.050 üstünde olduğunda kullanılır.
Gb= Kaynama yoğunluk değerini ifade eder
Vlitre= Son şıra hacmi
Örnek olarak başka üreticiden Cascade şerbetçi otu alalım ve IBU hesaplayalım, değerler şöyle olsun:
Alfa asit oranı= 5,5%
28 gram Cascade
Kaynama yoğunluğu 1.058
Son şıra hacmi 22 lt
Kaynama Süresi: 15 dakika
Denklemi hatırlayalım
Aşağıdaki progrlamla IBU hesabı yapabilirsiniz: